بیماری نوزما در زنبور عسل (ویژه زنبورداران)
بیماری نوزما در زنبور عسل (ویژه زنبورداران)
تهیه و تنظیم: دکتر عبدالرحمن رستمی، سرپرست شبکه دامپزشکی شهرستان مریوان
نوزما یک بیماری واگیر زنبور عسل است که سبب تضعیف کلنی‌ها و در نهایت مرگ آنها می‌شود. این بیماری در مناطق مرطوب با زمستان‌های سرد و طولانی شایعتر از نقاط معتدل، خشک و نیمه خشک است زیرا در چنین مناطقی زنبورها به علت سرمای زیاد در طول زمستان مدت بیشتری در کندو حبس هستند. در نواحی خشک و معتدل که زنبورها در تمام مدت سال قدرت پرواز دارند این بیماری کمتر دیده می‌شود. شیوع و شدت نوزما بیشتر در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت است و با گرم شدن هوا از شدت آن کاسته یا به کلی از بین می‌رود. در واقع این بیماری اغلب در اوایل بهار که کلنی‌ها تحت تنش قرار دارند به وجود می‌آید.
عامل این بیماری میکروارگانیسمی است به نام Nosema apis و Nosema Ceranae که فقط به زنبورهای بالغ حمله کرده و نوزادان هرگز به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. این تک یاخته به سلول‌های جدار رودۀ میانی زنبور حمله کرده و آنها را تخریب می‌کند. بنابراین وظایف فیزیولوژیکی و گوارشی زنبور از حالت طبیعی خارج شده و موجب مرگ آن می‌شود.
علایم بیماری:
نشانهٔ اصلی این بیماری وجود تعداد زیادی زنبور ضعیف جلوی درب ورودی کندو است که به سختی راه می‌روند. بیماری نوزما توأم با اسهال است. اسهال یا مستقیماً توسط بیماری نوزما عارض می‌شود یا به علت تغذیه نامطلوب در اثر ضعف و ناتوان بودن زنبور به وجود می‌آید. گاهی نیز غذای کم و نامطلوب در کندو موجب شیوع اسهال بین زنبورهای یک کلنی می شود. بنابراین وجود لکه‌های اسهالی روی تخته پرواز و قاب‌ها علامت دیگر این بیماری است. شکم زنبورهای مبتلا متورم، براق و چرب به نظر میرسد که این حالت در اثر تجمع هاگ‌های نوزما در جدار روده زنبور است. شکم زنبورهای سالم به رنگ قهوه‌ای تیره با خطوط حلقوی است در حالی که شکم زنبورهای مبتلا به دلیل وجود هاگ‌ها به رنگ سفید یا شیری و سطح آن صاف و عاری از خطوط حلقوی است.
راه‌های انتشار بیماری و پیشگیری:
در فصل فعالیت کلنی، زنبورهای بیمار عامل انتقال بیماری به کندوهای سالم هستند. قاب‌های آلوده نیز منبع آلودگی و انتشار بیماری در بین کندوهای سالمند. در زمستان استقرار کندوها در مناطق مرطوب و بادگیر که برای زنبورها نامطلوب است به بروز و تشدید بیماری کمک می‌کند. بنابراین کندوهای خود را برای زمستان گذرانی باید طوری آماده کنید که با برخورداری از تهویه کافی از تجمع رطوبت در آنها جلوگیری شود. کلنی زنبورها برای رقیق کردن عسل و تغذیه نوزادان و زنبورهای بالغ و نیز برای خنک کردن کندو در تابستان، تهویه مناسب و غیره نیاز به آب زیادی دارد. از آنجا که آب های ساکن اطراف زنبورستان ممکن است آلوده به هاگ این بیماری باشد و این هاگ ها توسط زنبورهای آب بر به سایر زنبورها منتقل شود بهتر است آب تازه و سالم و در صورت امکان آب جاری در اختیار زنبورها قرار داده شود. همچنین محل آبشخوار باید طوری باشد که لاشه زنبوران و مدفوع آنها به داخل آب نریزد. همچنین لازم بذکر می‌باشد یکی از بهترین راه های مقابله طبیعی با بیماری نوزما انتخاب ملکه مناسب و مقاوم برای کندو است.
درمان:
دامپزشک روش‌های درمانی مناسب را به شما پیشنهاد خواهد داد.
